AVUKATIN AÇTIĞI BİNLERCE DAVA AYM’YE TAKILDI
Anayasa Mahkemesi, düşük tutarlı Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) kesintilerinin iadesi için yüzlerce dava açan bir avukata yönelik önemli bir karara imza attı. Avukatın, yakınlarına düşük miktarlı altın alım işlemleri yaptırarak 50 kuruş ile 4 lira arasındaki BSMV kesintilerini dava konusu ettiği ve yaklaşık 1600 dava açtığı ortaya çıktı. Bu davaların bir bölümünün reddedilmesi üzerine avukat, 379 dosyayı bireysel başvuruya dönüştürerek AYM’ye taşıdı.
Ancak yüksek mahkeme, başvuruların büyük kısmını “bireysel başvuru hakkının kötüye kullanılması” olarak değerlendirerek ret kararı verdi. Bu karar, düşük meblağlı işlemler üzerinden sistematik şekilde dava açan kişilere yönelik ilk büyük yaptırımlardan biri olarak dikkat çekti.
BAŞVURUSU REDDEDİLDİ, DİSİPLİN CEZASI VERİLDİ
AYM, yaptığı değerlendirmede 379 dosyanın 13’ünde başvuru süresinin aşıldığına hükmederken, 366 başvurunun tamamen kötüye kullanım niteliği taşıdığına karar verdi. Mahkeme, avukata ve başvurucu sıfatıyla yer alan tüm kişilere ayrı ayrı 2 bin TL disiplin para cezası verilmesini kararlaştırdı.
Karar, bireysel başvuru mekanizmasının “kişisel zenginleşme amacıyla” kullanılmasına izin verilmeyeceğinin güçlü bir göstergesi olarak yorumlanıyor. AYM, değerlendirmesinde bireysel başvurunun olağanüstü bir hak olduğuna, bu hakkın amacı dışında kullanılmasının hukuk düzenine zarar vereceğine dikkat çekti.
VERGİ DÜZENLEMESİNDEKİ BOŞLUĞU KULLANDI
Dosyaya yansıyan bilgilere göre olayın başlangıcı, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 2020 yılında bankalara gönderdiği yazıyla fiziki teslimat olmadan yapılan altın alımlarından BSMV kesintisi yapılması talimatı verilmesine dayanıyor. Danıştay’ın 2023 yılında bu uygulamayı iptal etmesine rağmen bazı bankalar bir süre daha kesintiye devam etti.
Söz konusu avukat ise bu durumu tespit ederek yakınlarına küçük miktarlarda altın alım-satım işlemleri yaptırdı. Böylece her işlemde 50 kuruş ile 4 TL arasında BSMV kesintisi oluştu. Avukat, bu küçük kesintilerin iadesi için yüzlerce dava açtı ve bazı dosyalarda vekalet ücreti aldı. Mahkemeler bu davaların yaklaşık 1200’ünü kabul ederken 379’unu reddetti.
AYM: “SİSTEM SÖMÜRÜLEMEZ”
AYM kararında, hukuk sistemindeki boşluklar kullanılarak kişisel çıkar elde etmek amacıyla suni uyuşmazlıklar yaratılmasının yargı düzenini istismar etmek anlamına geldiği açıkça vurgulandı. Kararda şu değerlendirmeler öne çıktı:
Çok sayıda düşük meblağlı dava açılması,
Mahkemelerin iş yükünün yapay şekilde artırılması,
Bireysel başvuru hakkının gerçek bir hak ihlali amacı taşımaması,
Davaların kişisel ekonomik kazanç hedefiyle kurgulanması.
Mahkeme, bu davranışların kamu kaynaklarının gereksiz kullanımına yol açtığını, diğer davaların uzamasına neden olduğunu ve bireysel başvuru kurumunun ihlal edildiğini belirtti.
SÜRECİN YARGI YÜKÜNE ETKİSİ
Kararda ayrıca, avukatın açtığı yüzlerce davanın mahkemelerde gereksiz iş yükü yarattığına, emek ve zaman kaybına neden olduğuna işaret edildi. AYM, benzer şekilde bireysel başvuru yolunun da aynı amaçla kullanıldığını tespit ederek disiplin cezasını bu gerekçelerle temellendirdi.
EMSAL NİTELİĞİNDE KARAR
Bu karar, bireysel başvuru hakkının sınırlarına ilişkin önemli bir içtihat oluşturdu. AYM, bireysel başvurunun “gerçek ve somut bir hak ihlali” gerektirdiğini, kişisel kazanç için kurgu amaçlı davaların yargısal mekanizmayı istismar ettiğini vurguladı. Hukuk çevrelerine göre bu karar, benzer yöntemlerle dava açmayı düşünen avukatlar açısından caydırıcı bir örnek oluşturacak.