Trafik kazaları, sıkça karşılaşılan ve sonrasında karmaşık hukuki süreçlerin başladığı olaylardır. Bu süreçlerde doğru adımları atmak, mağdurların haklarını korumak için büyük önem taşır. Kendisi de bir trafik kazası mağduru olan Avukat Burcu Kütahya, trafik kazaları sonrasında atılması gereken hukuki adımlar hakkında bilgi veriyor. Bu röportajda, sıkça sorulan sorulara cevaplar sunarak kazazedelerin en çok merak ettiği konulara ışık tutuyor. Av. Kütahya'nın rehberliğinde, kazalar sonrası hukuki süreçler hakkında bilinçlenmek mümkün.

1-Trafik kazaları sonrası nasıl bir hukuki prosedür işler? Kaza sonucu zarar gören kişiler ne tür hak ve olanaklara sahiptirler?

Av. Burcu Kütahya: Trafik kazası sonucu ölüm ya da yaralanma söz konusu ise ölüm ve yaralanmaya sebep olanlar hakkında ceza davası açılır.  Ölümlü veya yaranmalı bir trafik kazasında zarara uğrayanlar trafik kazası nedeniyle uğranılan maddi ve manevi zararların tazmini talep edilebilir. 

ÖLÜM HALİNDE 

  • Desteğini kaybeden kişiler için örneğin çocuklar, eş, anne, baba duruma göre destek gören diğer kişiler) destekten yoksun tazminatı,

  • Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi ve hastane giderleri,

  • Cenaze giderleri,

  • Aracın uğradığı zararlar,

  • Kaza nedeniyle bagaj ve diğer eşyaların uğradığı zararlar,

  • Ölenin kaybından dolayı duyulan acı ve üzüntü nedeniyle manevi tazminat talep edebilir.

YARALANMA HALİNDE 

  • Yaralanan kişinin her türlü tedavi gideri,

  • Yaralanan kişinin uğradığı kazanç kaybı,

  • Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar,

  • Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar,

  • Bakıcı giderleri

  • Aracın uğradığı zararlar/ Kaza nedeniyle bagaj ve diğer eşyaların uğradığı zararlar

  • Yaralanan ve yaralanan kişinin yakınlarının duydukları acı ve üzüntü nedeniyle manevi tazminat talep edebilir

2- Kazazedeler ve yakınlarının bahsettiğiniz tazminatları talep edebilmesi bakımından kriterler veya şartlar söz konusu mu ?

Av. Burcu Kütahya: Tazminat talep edebilmek için en önemli kriter kusurdur. Kusur, kazaya karışanların kazadan etkilenenlerin kazanın meydana gelmesindeki hatalı davranışlarını yarattığı etki, verdiği katkı  payının rolüdür. Başka bir ifade ile kazaya karışanların olaydaki kusur dereceleri.

Kusur oranı, derecesi hem ceza davası bakımından hem de tazminat davaları bakımından önemlidir. Kazada ölen ya da yaralanan kişinin kazanın meydana gelmesindeki kusurunun ağırlığı hem ceza davası bakımından verilecek cezanın belirlenmesinde hem de tazminat davalarında tazminattan yapılacak indirimin belirlenmesinde rol oynar. 

3- Kusurun derecesinin hem verilecek cezayı hem de uğranılan zararlarda ödenecek tazminatların belirlenmesinde temel kriter olduğunu söylediniz. Trafik kazasında kusur oranları nelerdir. Kusur, kusur oranları nasıl belirleniyor? 

Av. Burcu Kütahya: Trafik kazalarında kusur oranları asli kusur ve tali kusur olarak ikiye ayrılmaktadır. Asli kusur, ağır kusurdur. Yani birinci derecede kusurluluk halidir. Tali kusur ise ikinci derecede kusurluluk halidir. Asli kusura göre daha hafif kusurluluk halidir. 

Trafik kazalarında meydana gelmesinde rol oynayan kusurların dereceleri Karayolları Trafik Kanunda belirtilmiştir. 

a) Kırmızı ışıklı trafik işaretinde veya yetkili memurun dur işaretinde geçme,

b) “Taşıt giremez” trafik işareti bulunan karayoluna veya bölünmüş karayolunda karşı yönden gelen trafiğin kullandığı şerit, rampa ve bağlantı yollarına girme,

c) İkiden fazla şeritli taşıt yollarında, karşı yönden gelen trafiğin kullandığı şerit veya yol bölümüne girme,

d) Arkadan çarpma,

e) Geçme yasağı olan yerlerde geçme,

f) Doğrultu değiştirme manevralarını yanlış yapma,

g) Şeride tecavüz etme,

h) Kavşaklarda geçiş önceliğine uymama,

ı) Kaplamanın dar olduğu yerlerde geçiş önceliğine uymama,

j) Manevraları düzenleyen genel şartlara uymama,

k) Yerleşim birimleri dışındaki karayolunun taşıt yolu üzerinde, zorunlu haller dışında park etme veya duraklama ve her durumda gerekli tedbirleri almama,

l) Park için ayrılmış yerlerde veya taşıt yolu dışında kurallara uygun olarak park edilmiş araçlara çarpma, halleri  asli kusurlu sayılan  davranışlardır. Bunların dışında kalan haller tali kusurlu hallerdir. 

Olayın meydana gelişi, ihlal edilen trafik kurallarının kazanın meydana gelmesinde oynağı role  ortaya çıkan sonuca yani etki düzeyine göre   göre  kusur oranları  rakamsal olarak takdir edilmektedir. Mesela Asli kusur % 60, tali kusur 40  ya da asli kusur %75 tali kusur %25 ve yahut  tam kusurlu %100 gibi.

Ceza davalarında sadece asli kusur/ tali kusur tespiti yapılır. Bu tespit göre ceza hakim tarafından takdir edilir. Hukuk davalarında ise kusur derecesi rakamsal olarak oranlanır ve tazminat miktarı kusur oranında indirilir.

4-Trafik kazası neticesinde ortaya çıkan cezai soruşturmadan veya tazminat sürecinden sadece araç sürücüsü mü etkilenir?

Av. Burcu Kütahya: Hayır. Trafik kazalarından kaynaklı davalarda aracın sürücüsü, sadece ceza davasından tek başına sorumludur. Eylemi gerçekleştiren kişi olduğu için. Fakat tazminat davalarında aracın sahibi, aracın sürücüsü ve aracın sigorta şirketi,  bazen kurumlar da sürücünün eylemine bağlı olarak doğan zararın tazmininden  sorumlu olabilmektedir.

5- Trafik kazalarına bağlı tazminat davalarını açmak için bir süre sınırı var mı?

Av. Burcu Kütahya: Söz konusu bu tazminat davaların açılabilmesi kanun tarafından düzenlenmiş süre sınırlıları var. Maddi hasarlı trafik kazalarına bağlı tazminatların talep süresi kaza tarihinden itibaren 2 yıldır.  Trafik kazası nedeniyle ölüm ve yaralanma meydana gelmiş ise, şikayetçi olunmasa bile kaza tarihinden itibaren yaralamaya bağlı taleplerin 8 yıl, ölüme bağlı taleplerin 15 yıl içinde ileri sürülmesi gerekir.

6- Trafik kazalarına karışılanlara bir hukukçu olarak ne tür tavsiyelerde bulunursunuz?

Av. Burcu Kütahya: Herkesin başına her an gelebilecek trafik kazalarında kazaya karışanların uğradıkları zararın tam azmini ya da haksız olarak doğabilecek tazminatın ödeme  yükümlüğünden  kurtulmak için   gerçeğe ve hakkaniyete uygun bir sonuç için kusurun doğru tespiti çok önemlidir. 

Trafik kazalarında bazı olaylarda kusurun doğru tespiti ne yazık ki yapılamamaktadır. 

Ölümlü ve yaralanmalı kazalarda öncelik kazazedelerin hayatlarını kurtarmak olduğu için deliller, delil olabilecek unsurlar  ikinci plana itilmekte ve o karışıklık karmaşada içinde ya da  bir çok aracın karıştığı   büyük kazalarda  kazadan kalan, aslında kazayı açıklayan izler, materyaller gözlerden kaçmakta ve hatta kaybolabilmektedir. 

Kazadan kalan izlerin doğru değerlendirilmesi için en azından yapabilecek veya yaptırabilecek kazazedeler, kaza yerini ve çevresinin görüntüsünü en az 100 m ileriden ve geriden fotoğraflamalı ve video ile kayıt altına almalılardır.

Kazaya karışın araçlar bakımından ise, araçlarda kaza nedeniyle oluşan hasarlar/ hasar derinlikleri kazayı açıklayan en önemli ip uçlarından biridir. Bu nedenle kazazedeler, araçların darbe almış ve hatta almamış her noktasını hem fotoğraflanmalı hem de video ile kayıt altına almalıdır.  Ben her zaman hasar olmasa bile kazaya uğrayan aracın kaput ve bagaj kapağının da açılıp, kaza sonrası durumunun fotoğraflanması ve video ile kayıt altına alınmasının taraftarıyım.   

Bagaj ve araç içinde bulunan eşyalar bakımından ise de yine tüm eşyaların çıkartılarak, açılarak, her açıdan fotoğraf ve video kaydı yoluyla görüntüleri alınmalıdır. 

Yer ve zemin inlemesi açısından ise,  kazanın aracın bıraktığı katı, sıvı, tüm izlerin araçlardan dökülen parçaların dökülme ve düşme yerleri, araç içinden dışarı  fırlayan ya da araç dışı trafik kazalarında kazazedelerin düştüğü yer yani son bulunduğu yer, düştükten sonraki pozisyonu, kazazedenin üzerindeki eşyaların fırlama, düşme, dökülme yeri, yönü, olay yerine uzaklığı, zemine düşen kazazeden gelen biyolojik izlerin yeri, kapladığı alan, olay yerine, çarpma çarpışma  noktasına göre yeri, yönü  uzunluğu fotoğraflanmalı ve video ile altına alınmalıdır. 

Trafik kazalarında kazazedelerin sağlık kuruluşuna naklinden sonra genellikle kazanın meydana geldiği yolu tekrar trafiğe açmak için ne yazık ki çok aceleci davranılmaktadır. Eğer kazazedeler yapabilecek ya da birisine yaptırabilecek durumda iseler bahsettiğim bu hususları kazaya müdahale eden, incelemeleri gerçekleştiren yetkililere birlikte yapmalı bilgi vermeli, yer göstermeli ve kaza nedeniyle tutulacak ilk etaptaki tek resmi belge olacak kaza raporuna yansıtılmasını sağlamalı ve kazaya ait ellerinde bulunan video ve fotoğrafların örneklerini yetkililere teslim etmelilerdir. Özellikle yaralanmalı trafik kazalarında kazazedeler, kaza sonrası savcılık tarafından başlatılan soruşturma süreci titizlikle takip etmeli, sağlık durumları ile ilgili her gelişmeyi, tıbbi raporları ile birlikte soruşturma dosyalarına bildirmelerini önemle tavsiye ederim.