Yürürken ayağın kontrolsüz bir şekilde yere takılması, parmak uçlarının yerden kaldırılamaması ve adeta ayağı sürükleyerek yürüme zorunluluğu… Bu can sıkıcı ve yorucu durum, pek çok kişinin günlük yaşamını ve hareket özgürlüğünü kısıtlayan önemli bir sorundur. Tıpta düşük ayak olarak bilinen bu durum, aslında bir hastalık değil, altta yatan bir sinir, kas veya anatomi probleminin önemli bir belirtisidir.
Düşük Ayak Neden Olur? Sorun Ayakta mı, Sinirde mi?
Düşük ayak sendromunda problem nadiren ayağın kendisindedir. Asıl sorun, ayak bileğini ve parmakları yukarı kaldırma emrini veren kaslara giden "elektrik kablolarında", yani sinirlerde yatar. Bu sinir iletimi bozulduğunda, kaslar görevini yapamaz ve ayak aşağı doğru düşer. Bu duruma yol açan başlıca nedenler şunlardır:
- Peroneal Sinir Hasarı: Düşük ayağın en yaygın sebebidir. Dizin hemen dış yanından geçen peroneal sinir, yüzeye çok yakın olduğu için travmalara, baskıya veya sıkışmalara karşı oldukça hassastır.
- Bel Fıtığı: Bel omurları arasındaki disklerin (özellikle L4-L5 seviyesinde) sinir köklerine baskı yapması, bu sinirlerin kontrol ettiği ayak kaslarında güçsüzlüğe ve düşük ayağa neden olabilir.
- Kas veya Nörolojik Hastalıklar: Kas erimesine yol açan hastalıklar (kas distrofileri) veya Multipl Skleroz (MS) gibi sinir sistemini etkileyen rahatsızlıklar da bu duruma yol açabilir.
Ayak ve topuk bölgesindeki her sorun sinir kaynaklı değildir. Özellikle büyümekte olan aktif çocuklarda görülen topuk ağrılarının arkasında genellikle Sever hastalığı gibi aşırı kullanıma bağlı durumlar yatar. Düşük ayakta ise sorun, kemik veya büyüme plaklarından ziyade sinir iletimindedir.
Doğru Teşhis Tedavinin Yarısıdır
Düşük ayak bir sonuç olduğu için tedavideki en önemli adım, bu sonuca yol açan asıl nedeni bulmaktır. Bunun için detaylı bir fizik muayenenin ardından, sinirlerin ne kadar ve nerede etkilendiğini anlamak için EMG (sinir iletim testi) gibi ileri tetkiklere başvurulur. Eğer sorun bel fıtığı gibi omurga kaynaklı ise bel MR'ı, peroneal sinir sıkışmasından şüpheleniliyorsa diz ve bacak çevresi MR veya ultrason gerekebilir.
Tedavide Yol Haritası: Sinir Onarımından Tendon Transferine
Tedavi planı, düşük ayağa neden olan sorunun düzeltilip düzeltilemeyeceğine göre iki ana yoldan ilerler:
- Sebebi Ortadan Kaldırmak: Eğer düşük ayak, bel fıtığı veya peroneal sinirin diz çevresinde sıkışması gibi geri döndürülebilir bir nedenden kaynaklanıyorsa, öncelik bu baskıyı ortadan kaldırmaktır. Sinir üzerindeki baskının cerrahi olarak gevşetilmesi, sinirin zamanla kendini toparlamasına ve düşük ayağın tamamen düzelmesine olanak tanıyabilir.
- Sonucu Yönetmek: Eğer sinir hasarı kalıcı ise ve iyileşme potansiyeli yoksa, tedavi ayağın fonksiyonunu geri kazandırmaya odaklanır.
- Ameliyatsız Çözüm: AFO (Ayak Bileği Ortezi) adı verilen özel plastik cihazlar, ayağı yürüme sırasında doğru pozisyonda tutarak takılmayı ve düşmeleri engeller.
- İleri Cerrahi Çözüm: Ortez kullanmak istemeyen veya kullanamayan uygun hastalar için "tendon transferi" ameliyatı kalıcı bir çözüm sunar. Bu ileri cerrahi teknikte, ayaktaki sağlıklı ve çalışan tendonların yeri değiştirilerek, çalışmayan tendonların görevi devralması sağlanır. Böylece hasta, bir cihaza bağlı kalmadan ayağını yerden kaldırabilir.
Sonuç: Yürüyüşünüzü Geri Kazanmak Mümkün
Düşük ayak, altta yatan birçok farklı nedeni olabilen karmaşık bir durumdur. Ancak modern tıp, bu sorunun kaynağını doğru bir şekilde teşhis etme ve kişiye özel bir tedavi planı sunma konusunda önemli imkanlara sahiptir. İster sinir onarımı, ister ortez kullanımı, isterse de ileri tendon transferi ameliyatları olsun, günümüzde düşük ayak sorunuyla mücadele etmek ve hastaların daha güvenli, normal bir yürüyüşe kavuşmasını sağlamak mümkündür.
Kaynak:
