Batı Afrika ülkesi Gine Bissau’da 26 Kasım’da gerçekleşen askeri darbenin ardından yönetimde hızla yeni bir yapılanmaya gidildi. Ülkede yönetime el koyan askeri kanat, geçiş sürecinin yönetilebilmesi için önemli görevlere atamalar yaptı. Bu kapsamda, Ilidio Vieira Te hem başbakan hem de maliye bakanı olarak görevlendirildi. Atama, geçiş dönemi cumhurbaşkanı olarak yemin eden General Horta N’Tam tarafından yayımlanan cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle duyuruldu. Söz konusu karar, ülkenin seçim sonrası yaşadığı siyasi belirsizliğin ortasında kritik bir adım olarak değerlendiriliyor.
DARBENİN ARKA PLANI VE SÜREÇ
Gine Bissau’da yaşanan gelişmelerin temelinde 23 Kasım’da yapılan milletvekili ve cumhurbaşkanı seçimleri bulunuyor. Seçimin ardından resmi sonuçlar henüz açıklanmadan hem mevcut Cumhurbaşkanı Umaro Sissoco Embalo hem de bağımsız aday Fernando Dias da Costa, seçimi kazandığını ileri sürdü. İki adayın ardı ardına gelen bu açıklamaları ülkede gerilimi tırmandırdı. Siyasal ortamın gerginleşmesi üzerine kendilerine “Düzenin Yeniden Tesisi İçin Yüksek Askeri Komuta” adını veren bir grup asker, devlet televizyonuna çıkarak yönetime el koyduklarını ilan etti.
Yaklaşık 2,1 milyon nüfusa sahip ülkede askeri müdahalenin duyurulmasıyla siyasi süreç tamamen durdu. Askeri grup, darbenin gerekçesi olarak bazı siyasetçilerin ve tanınan bir uyuşturucu baronunun ülkeyi istikrarsızlaştırmaya çalıştığını öne sürdü. Bu açıklama, ülkede güvenlik ve siyasi istikrar konusundaki endişeleri daha da artırdı.
GEÇİŞ DÖNEMİNDE YENİ YÖNETİM ŞEKİLLENİYOR
Darbe sonrası süreçte yaşanan ilk kritik adım, General Horta N’Tam’ın geçiş dönemi cumhurbaşkanı olarak yemin etmesiyle atıldı. N’Tam’ın göreve başlamasının ardından ilan edilen kararname ile Ilidio Vieira Te, ülkenin geçiş dönemi başbakanı oldu. Ayrıca Te’ye maliye bakanlığı görevinin de verilmesi, ekonomik yönetimin tek elden yürütülmesi açısından dikkat çekici bulundu.
Geçiş hükümetinin kurulması, ülkenin siyasi geleceğine dair birçok soru işaretini beraberinde getiriyor. Yeni yönetimin hangi sürede seçimlere gidileceği, anayasal düzenin nasıl yeniden tesis edileceği ve askeri müdahalenin kalıcı bir etkisi olup olmayacağı merak ediliyor.
DARBE SONRASI ÜLKEDEN AYRILAN LİDER
Askerlerin yönetime el koymasının ardından en çok konuşulan gelişmelerden biri, Cumhurbaşkanı Embalo’nun akıbeti oldu. Darbe sonrasında bir süre Genelkurmay Başkanlığında tutulan Embalo’nun, Senegal hükümetinin gönderdiği bir uçakla gece saatlerinde Senegal’e götürüldüğü bildirildi. Bu durum, ülkedeki siyasi gerilimin uluslararası boyut kazandığını gösteren önemli bir işaret olarak değerlendiriliyor.
Embalo’nun seçim sonrası yaptığı açıklamalar, ülkede tansiyonu artıran unsurlar arasında görülüyordu. Kendi ekibinin yaptığı sayımlara dayanarak oyların yüzde 65’ini aldığını iddia eden Embalo’nun bu beyanı, resmi kurumlar tarafından doğrulanmamıştı. Aynı şekilde bağımsız aday Dias da Costa’nın da seçimi kazandığını ileri sürmesi, belirsizliği daha da derinleştirdi.
ULUSAL VE BÖLGESEL ETKİLER
Gine Bissau’da yaşanan askeri darbe, yalnızca ülke içinde değil, Batı Afrika bölgesinde de yankı buldu. Bölge ülkelerinde son yıllarda art arda yaşanan askeri müdahaleler ve siyasi krizler, Gine Bissau’daki gelişmeyi daha dikkat çekici hale getirdi. Ekonomik ve siyasi açıdan kırılgan bir yapıya sahip olan ülkenin bu süreçte istikrara kavuşup kavuşamayacağı uluslararası toplum tarafından yakından izleniyor.
Geçiş dönemi hükümetinin atacağı adımların, hem ülke içindeki dengeleri hem de bölgedeki güvenlik ve iş birliği çalışmalarını etkileyebileceği değerlendiriliyor. Özellikle ekonomik yönetimin tek elde toplanması, mali yapının yeniden düzenlenmesine yönelik köklü kararlar alınacağının sinyalini veriyor.
SONUÇ
Gine Bissau’da seçim sonrası artan belirsizlik ortamı, 26 Kasım’da gerçekleşen askeri müdahaleyle tamamen yeni bir boyut kazandı. General Horta N’Tam’ın geçiş dönemi cumhurbaşkanı olarak atanması ve Ilidio Vieira Te’nin hem başbakan hem maliye bakanı olarak görevlendirilmesi, ülkenin yeni dönemine yön verecek kritik adımların başında geliyor. Darbenin ardından yaşanan gelişmeler, Gine Bissau’nun önümüzdeki süreçte nasıl bir siyasi yol haritası izleyeceğine dair önemli ipuçları sunuyor. Ancak askeri müdahalenin etkilerinin nasıl yönetileceği, seçimlerin ne zaman yapılacağı ve siyasi istikrarın nasıl sağlanacağı hâlâ büyük bir merak konusu.