Satala Antik Kenti’nden Tarihi Keşif
Gümüşhane’nin Kelkit ilçesinde yer alan ve Roma döneminde askeri karargâh olarak kullanılan Satala Antik Kenti’nde yürütülen kazı çalışmalarında, Mısır Tanrıçası İsis’e ait 20 santimetrelik bronz bir büst gün yüzüne çıkarıldı.
Kazı Başkanı, Karadeniz Teknik Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Dr. Elif Yavuz Çakmur, buluntunun Roma lejyonlarının dini inanç sistemleri hakkında önemli ipuçları sunduğunu belirtti.
Roma Lejyonlarının İnanç Dünyasına Işık Tutuyor
Kazıların nekropol (mezarlık) alanında sürdürüldüğünü belirten Çakmur, büstün rastlantısal şekilde ortaya çıkarıldığını söyledi.
“Kazı sırasında sürpriz ve çok önemli bir buluntu ile karşılaştık. Mısır Tanrıçası İsis’in heykeli kaidesinden kopmuş halde bulundu.”
Dr. Çakmur, Roma lejyonlarının Mitra inancı ve 12 tanrı sistemine olan bağlılıklarının bilindiğini hatırlatarak, bu buluntunun Doğu kültürlerinden gelen tanrıça inançlarının da lejyon askerleri arasında etkili olduğunu gösterdiğini ifade etti.
19. Yüzyıldan Bu Yana İlk Büst
Bulunan İsis büstünün, Satala Antik Kenti’nde 1870’li yıllarda çıkarılan Afrodit büstünden sonra bulunan ilk büst olduğunu söyleyen Çakmur, “Bu keşif, hem arkeolojik hem de kültürel açıdan çok değerli. Roma lejyonlarının dini çeşitliliğini yansıtması açısından da büyük önem taşıyor.” dedi.
Kazı ekibinin açıklamasına göre, Satala Antik Kenti’nde elde edilen bu tür buluntular, Roma dönemindeki askerî yaşamın sadece askeri disipline değil, dini çeşitliliğe ve kültürel etkileşime de dayandığını ortaya koyuyor.
Büstün Özellikleri
Dr. Çakmur, Mısır Tanrıçası İsis’in bronz büstüne ilişkin detayları da paylaştı:
-
Büst, üç ayaklı bir kaide üzerine yerleştirilmiş ve üç yapraklı kaliks formunda tasarlanmış.
-
Tanrıçanın baş kısmında, bereket ve bolluğu simgeleyen iki mısır başağı yer alıyor.
-
Heykelin üzerinde püsküllü, düğümle bağlanmış bir şal bulunuyor.
-
Sol tarafı korunmuş olan büst, dönemin ince metal işçiliğini yansıtıyor.
Arkeologlar, eserin Roma İmparatorluğu’nun Anadolu’daki dini sentez sürecine dair yeni bilgiler sunabileceğini düşünüyor.
Restorasyon Çalışmaları Sürüyor
Kazı ekibi, bronz büstün korunma altına alındığını ve restorasyon çalışmalarının sürdüğünü açıkladı.
Restorasyonun tamamlanmasının ardından eser, Gümüşhane Kent Müzesi’nde sergilenecek.
Ayrıca, bronz malzemenin kimyasal analiziyle büstün üretim tarihi ve atölye kökeni belirlenecek. Bu çalışmaların, Satala Antik Kenti’nin Roma dönemindeki sanat üretimi ve ticaret bağlantılarını ortaya çıkaracağı düşünülüyor.
Arkeoloji Dünyasında Büyük Yankı
Mısır Tanrıçası İsis’e ait büstün Anadolu’da bulunması, antik dönem kültürleri arasındaki dini ve ticari etkileşimlerin derinliğini bir kez daha gösterdi. Uzmanlar, bu tür buluntuların Roma İmparatorluğu’nun kültürel çeşitliliğini ve inançların birlikte var olma geleneğini yansıttığını ifade ediyor.
Satala kazılarında daha önce ortaya çıkarılan mühürler, madeni paralar ve mimari kalıntılarla birlikte, İsis büstü bölgenin arkeolojik önemini daha da artırdı.
Satala Antik Kenti’nin Önemi
Gümüşhane’nin Sadak köyü yakınlarında yer alan Satala Antik Kenti, Roma döneminde 15. Lejyon (Apollinaris) tarafından askeri karargâh olarak kullanıldı. Bölge, antik dönemde hem askeri hem de stratejik bir merkez olmasının yanı sıra, ticaret yollarının kesiştiği bir nokta olarak da biliniyor.
Kazılar, 2020 yılından bu yana Kültür ve Turizm Bakanlığı himayesinde ve KTÜ Arkeoloji Bölümü koordinasyonuyla sürdürülüyor.
Anadolu’nun Kültürel Zenginliğine Yeni Bir Katkı
Bu son keşifle birlikte Satala Antik Kenti, Anadolu’nun kültürel ve dini çeşitliliğine ışık tutan önemli bir merkez olarak arkeoloji literatüründeki yerini güçlendirdi.
Mısır kökenli bir tanrıçanın heykelinin Anadolu topraklarında bulunması, Akdeniz medeniyetleri arasındaki etkileşimin bir kanıtı olarak değerlendiriliyor.