Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Türkiye’nin en çok avlanan balığı olan hamside alarm verici bir düşüş yaşanıyor.
2023-2024 sezonunda 270 bin ton olan hamsi avı, 2024-2025 sezonunda yaklaşık 150 bin tona gerileyerek yüzde 45 azaldı. Uzmanlara göre bu düşüşün temel sebepleri arasında aşırı avcılık, iklim değişikliği, deniz kirliliği ve küçük balık avı yer alıyor.
Karadeniz’de Hamsi Stokları Alarm Veriyor
Karadeniz’in su sıcaklığındaki artış, plankton yoğunluğunun azalması ve hamsinin göç rotalarındaki değişim, balığın doğal yaşam döngüsünü bozdu.
Bilim insanları, deniz ekosistemindeki bu değişimlerin balık stoklarını kritik seviyelere indirdiğini belirtiyor.
“Stoklar Kritik Seviyede” Uyarısı
Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Sürmene Deniz Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Ahmet Şahin, hamsi stoklarının korunması için acil önlemlerin alınması gerektiğini vurguladı.
Dr. Şahin, “Sezon başında bol av beklentisi oluşuyor ancak kısa sürede azalma fark ediliyor. Geçen yıl başlayan kota uygulaması bu yıl da sürecek ancak etkisi sezon sonunda görülebilir,” dedi.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın balıkçılardan yeni kota taleplerini topladığı ancak mevcut düşüş nedeniyle daha sınırlı uygulamaların gündemde olduğu belirtiliyor.
Küçük Hamsi Avı Stokları Tüketiyor
Uzmanlara göre en büyük sorun, henüz üreme boyuna ulaşmamış küçük hamsilerin yoğun biçimde avlanması.
Verilere göre verilen 400 bin tonluk kotanın sadece 150 bin tonu fiilen avlanabildi. Bunun 65 bin tonu ise balık unu ve yağı üretiminde kullanıldı.
Dr. Şahin bu konuda şu ifadeleri kullandı:
“Bu tablo, sofraya gidecek hamsinin bile fabrikalara aktarıldığını gösteriyor. Avlanan balıkların boyu küçüldükçe stokların yok oluşu hızlanıyor.”
Endüstriyel Tüketim Artıyor
Toplam 290 bin tonluk deniz balığı avının 80 bin tonunun endüstriyel fabrikalara gönderildiği biliniyor.
Bu durum, hamsinin önemli bir kısmının sofralara değil, endüstriyel tüketime yönlendirildiğini gösteriyor.
Uzmanlara göre, bu gidişatın sürmesi halinde Tarım ve Orman Bakanlığı yeni ve daha sert önlemler almak zorunda kalabilir.
Olası Yeni Tedbirler
-
Hamsi av sezonunun geçici olarak tamamen kapatılması
-
Kota miktarlarının ciddi oranda düşürülmesi
-
Belirli bölgelerde av yasağının genişletilmesi
-
Denetim ve kontrol mekanizmalarının sıkılaştırılması
Asıl Tehdit: İnsan Kaynaklı Etkenler
Dr. Şahin, Karadeniz’de hamsiye zarar veren istilacı türlerin bulunmadığını vurgulayarak asıl tehdidin insan faaliyetleri olduğunu söyledi:
“Şu anda hamsiyi en fazla etkileyen unsur aşırı av çabası. Yanlış avlanma, kıyısal kirlilik ve kontrolsüz endüstriyel tüketim stokları eritiyor.”
Ekosistem Dengesi Tehlikede
Hamsi, Karadeniz ekosisteminde besin zincirinin temel halkalarından biri.
Stokların azalması, yalnızca ekonomik bir sorun değil, aynı zamanda deniz canlıları arasındaki besin dengesini de tehdit ediyor.
Bilim insanları, bu gidişatın devam etmesi durumunda hamsi stoklarının geri dönüşü olmayan bir noktaya gelebileceği uyarısında bulunuyor.
Sonuç: Acil Koruma Politikaları Şart
Hamsi avındaki yüzde 45’lik düşüş, Türkiye’nin balıkçılık sektöründe kritik bir döneme girildiğini gösteriyor.
Uzmanlara göre çözüm; bilimsel temelli kota uygulamaları, küçük balık avının sınırlandırılması ve deniz kirliliğinin azaltılması gibi çok yönlü önlemlerin hayata geçirilmesinden geçiyor.
Karadeniz’in simgesi olan hamsinin korunması, yalnızca ekonomik değil, ekolojik sürdürülebilirlik açısından da Türkiye’nin öncelikleri arasında yer almalı.