İran En Kurak Döneminde Bulut Tohumluyor
URMİYE GÖLÜ HAVZASINDA BULUT TOHUMLAMA BAŞLADI
İran, son yılların en şiddetli kuraklık dönemini yaşarken yağış oluşturmak amacıyla bulut tohumlama operasyonlarını resmen başlattı. İran Meteoroloji Kurumu, ülke genelindeki yağışların uzun yıllar ortalamasına göre %89 oranında düştüğünü bildirerek bunun son 50 yılın en kurak sonbaharı olduğunu açıkladı. Özellikle başkent Tahran’da yağış miktarı son yüzyılın en düşük seviyesine gerilemiş durumda. Birçok eyalette ise aylardır tek damla yağmur yağmadığı vurgulandı.
Kuraklığın etkilerinin en ağır hissedildiği bölgelerden biri olan Urmİye Gölü havzasında ilk uygulama gerçekleştirildi. Yıllardır su seviyesi düşen ve büyük ölçüde tuz çölüne dönüşen gölde, bulut tohumlama yönteminin su seviyesini artırmaya katkı sağlaması hedefleniyor. Resmî açıklamalara göre bulut tohumlama çalışmalarının önümüzdeki dönemde ülkenin diğer eyaletlerinde de devam edeceği belirtiliyor.
İRAN'IN SUÇLAMALARI VE BÖLGEDEKİ GERİLİM
Ortadoğu’da azalan su kaynakları, iklim değişikliği ve aşırı sıcaklıklar ülkeler arası gerginliği artırıyor. İranlı yetkililer yıllardır özellikle İsrail ve Birleşik Arap Emirlikleri’ni, bulut tohumlama teknolojisini kullanarak “İran’ın bulutlarını çalmakla” suçluyor. Bu iddialara göre bazı ülkeler bulutlara müdahale ederek yağışı İran sınırına ulaşmadan kendi bölgelerinde bırakıyor.
2018 yılında Devrim Muhafızları’ndan Tuğgeneral Gholam Reza Jalali de benzer açıklamalarda bulunarak, “Hem İsrail hem de başka bir ülke İran’da yağmur yağmaması için çalışıyor” ifadelerini kullanmıştı. O dönemde bahsi geçen diğer ülkenin de BAE olduğu aktarılmıştı. Her ne kadar bu iddialar bilim çevrelerince tartışılsa da İran kamuoyu ve yöneticileri bu görüşü zaman zaman gündeme getiriyor.
SON 50 YILIN EN KÖTÜ TABLOSU
Meteoroloji Kurumu’nun yaptığı açıklamalar, İran’ın iklimsel açıdan kritik bir eşikte bulunduğuna işaret ediyor. Ülke genelindeki yağışlar yalnızca bu yıl değil, son birkaç yıl boyunca sürekli düşüş eğilimindeydi. Bu yılın ise istatistiklerde “son 50 yılın en kurak sonbaharı” olarak kayda geçtiği bildirildi.
Başkent Tahran başta olmak üzere ülkenin merkez ve güney eyaletleri uzun süredir ciddi bir su kriziyle karşı karşıya. Barajlarda doluluk oranı hızla azalırken, bazı bölgelerde içme suyu kaynakları kritik seviyelere geriledi. Tahran’da yağışın son yüzyılın en düşük seviyesine düşmesi, kışı bekleyen ülke yönetimini ciddi tedbirler almaya yöneltti.
CUMHURBAŞKANI: “GEREKİRSE TAHLİYE GÜNDEME GELEBİLİR”
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, yaptığı son açıklamada kış gelmeden yağışların başlamaması hâlinde Tahran’da tahliye senaryolarının bile gündeme gelebileceği uyarısında bulundu. Bu açıklama, özellikle büyük şehirlerde durumun ne kadar kritik olduğunu gözler önüne serdi.
Uzmanlar ise kuraklıkla mücadelede uzun vadeli çözümlere ihtiyaç duyulduğunu, bulut tohumlamanın geçici bir rahatlama sağlayabileceğini ancak kalıcı çözüm olamayacağını belirtiyor. Tarım bölgelerindeki verim kaybı, şehirlerde su kesintileri ve göllerdeki çekilme, İran’ı önümüzdeki yıllarda daha yoğun bir iklim mücadele sürecine hazırlıyor.
BULUT TOHUMLAMA NEDİR VE İRAN NASIL UYGULUYOR?
Bulut tohumlama, uçak veya dronlarla bulutlara gümüş iyodür, tuz partikülleri veya özel kimyasal karışımlar püskürtülerek yağış oluşumunun tetiklenmesini amaçlayan bir yöntemdir. Bu teknik, bulutlarda yoğunlaşmayı artırarak yağmur veya kar yağışını teşvik etmeyi hedefler.
İran geçtiğimiz yıl bu teknolojiyi artık tamamen kendi imkânlarıyla uygulayabildiğini duyurmuştu. Daha önce yabancı ekiplerin desteğiyle yürütülen çalışmalar artık yerli uzmanlar tarafından gerçekleştiriliyor. Ülke, bu yöntemi özellikle uzun süre kuraklık yaşayan bölgelerde yaygınlaştırmayı planlıyor.
SONUÇ: YAĞIŞ ARAYAN ÜLKEDE ZORUNLU BİR ADIM
İran, tarihinin en geniş kuraklık döngülerinden birinin içinde bulunuyor. Azalan su kaynakları, göllerdeki çekilme ve tarımsal kayıplar ülkeyi zorlayıcı bir sürecin içine çekmiş durumda. Bu şartlarda bulut tohumlama, ülkenin elindeki az sayıdaki hızlı müdahale yöntemlerinden biri olarak öne çıkıyor.
Ancak uzmanlara göre bu teknik tek başına krizi çözmeye yetmeyecek. İran’ın daha köklü su yönetimi reformlarına, modern sulama sistemlerine ve iklim değişikliğine dayanıklı tarım politikalarına yönelmesi gerekiyor. Yine de şu an için bulut tohumlama, ülkeyi bekleyen daha büyük bir su krizine karşı atılmış önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.