İSRAİL’DEN TARTIŞMALI TANIMA KARARI
İsrail, Somali’den 1991 yılında tek taraflı olarak ayrıldığını ilan eden Somaliland’ı bağımsız bir ülke olarak tanıdığını açıkladı. İsrail Başbakanlık Basın Ofisi tarafından yapılan yazılı açıklamada, İsrail’in Somaliland’ı egemen ve bağımsız bir devlet olarak kabul ettiği belirtildi. Bu adımla birlikte İsrail, Somaliland’ı tanıyan ilk ülke oldu.
Karar, uluslararası hukuk ve bölgesel dengeler açısından dikkat çekici bir gelişme olarak değerlendiriliyor. Uzun yıllardır fiili bir yönetim yapısına sahip olan ancak uluslararası toplum tarafından tanınmayan Somaliland’ın statüsü, bu kararla birlikte yeniden küresel gündemin üst sıralarına taşındı.
TANIMA BELGESİ KARŞILIKLI İMZALANDI
Açıklamaya göre, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Dışişleri Bakanı Gideon Saar ve Somaliland yönetiminin sözde Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullahi, tanıma kararını karşılıklı olarak imzaladı.
İmzaların atıldığı ana ilişkin görüntülü görüşme kayıtları da kamuoyuyla paylaşıldı. Netanyahu, görüşmede bu karardan duyduğu memnuniyeti dile getirirken, Muhammed Abdullahi’yi resmi ziyaret için İsrail’e davet etti. İsrail yönetimi, bu adımın iki taraf arasında siyasi, ekonomik ve diplomatik ilişkilerin önünü açacağını savundu.
ABRAHAM ANLAŞMALARI VURGUSU
Netanyahu, Somaliland’ın İsrail ile ilişkileri normalleştirmeyi hedefleyen Abraham Anlaşmaları’na katılma talebinin bulunduğunu da açıkladı. Bu talebin, ay sonunda ABD Başkanı Donald Trump ile yapılması planlanan görüşmede gündeme getirileceği belirtildi. Bu açıklama, İsrail’in Somaliland’ı daha geniş bir bölgesel stratejinin parçası olarak gördüğü yorumlarına yol açtı.
SOMALİ VE SOMALILAND ARASINDAKİ STATÜ TARTIŞMASI
Somaliland, 1991 yılında Somali’den tek taraflı olarak ayrıldığını ilan etmiş olsa da bugüne kadar Birleşmiş Milletler başta olmak üzere uluslararası toplum tarafından bağımsız bir devlet olarak tanınmadı. Somali yönetimi ise Somaliland’ı ülkenin ayrılmaz bir parçası olarak gördüğünü her fırsatta vurguluyor.
Somali hükümeti, bölgeyle ilgili yapılacak her türlü uluslararası anlaşmanın yalnızca Mogadişu yönetiminin yetkisinde olduğunu savunuyor. Bu nedenle İsrail’in aldığı karar, Somali’nin egemenlik haklarına aykırı bir adım olarak değerlendiriliyor.
ETİYOPYA İLE YAŞANAN KRİZİN ARKA PLANI
Somaliland ile Etiyopya arasında 1 Ocak 2024’te imzalanan mutabakat zaptı, bölgede tansiyonu yükselten önemli gelişmelerden biri olmuştu. Söz konusu mutabakat, Etiyopya’nın Somaliland üzerinden denize erişim imkanı elde etmesini öngörüyordu. Bu adım, Somali yönetiminin sert tepkisine ve diplomatik krize yol açmıştı.
Etiyopya’nın Somaliland’ı bağımsız bir ülke olarak tanımaya hazırlandığı yönündeki açıklamalar, krizi daha da derinleştirmişti. Arap Birliği, Afrika Birliği, Kenya ve Cibuti’nin arabuluculuk girişimleri ise sonuçsuz kalmıştı.
ANKARA SÜRECİ İLE TANSİYON DÜŞÜRÜLDÜ
Krizin büyümesi üzerine Türkiye devreye girmiş ve tarafları Ankara Süreci kapsamında bir araya getirmişti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ev sahipliğinde 11 Aralık’ta Ankara’da gerçekleştirilen görüşmelerde, sorunun çözümüne yönelik mutabakata varıldığı açıklanmıştı.
Bu mutabakat kapsamında Somali’nin toprak bütünlüğü teyit edilirken, Etiyopya’nın denize erişim taleplerinin karşılıklı kazanç sağlayacak bir işbirliği sürecine dönüştürülmesi konusunda uzlaşma sağlanmıştı.
TÜRKİYE’DEN SERT TEPKİ
İsrail’in Somaliland’ı tanıma kararına Türkiye’den de sert bir tepki geldi. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli, yapılan açıklamanın İsrail yönetiminin hukuk dışı eylemlerinin yeni bir örneği olduğunu ifade etti.
Keçeli, bu adımın İsrail hükümetinin bölgesel ve küresel düzeyde istikrarsızlık yaratmayı hedefleyen politikalarının bir parçası olduğunu vurguladı. Açıklamada, İsrail’in bu kararının Somali’nin iç işlerine açık bir müdahale niteliği taşıdığı belirtildi.
SOMALİ’NİN TOPRAK BÜTÜNLÜĞÜ VURGUSU
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, Somali Federal Cumhuriyeti ve Somaliland bölgesinin geleceğine ilişkin kararların tüm Somalililerin iradesini yansıtacak şekilde alınması gerektiğinin altını çizdi. Türkiye’nin Afrika Boynuzu’nda barış ve güvenliğe büyük önem verdiğini hatırlatan Keçeli, Ankara’nın Somali’nin toprak bütünlüğünü kararlılıkla desteklediğini kaydetti.
Türkiye’nin Somali halkının yanında olmaya devam edeceği mesajı da açıklamada açık bir şekilde vurgulandı.
BÖLGESEL VE KÜRESEL YANSIMALAR
İsrail’in Somaliland’ı tanıma kararı, sadece Somali ile İsrail arasındaki ilişkileri değil, Afrika Boynuzu’ndaki hassas dengeleri de doğrudan etkileyebilecek bir adım olarak görülüyor. Uzmanlar, bu kararın bölgedeki diğer aktörleri de benzer adımlar atmaya teşvik edebileceğini ancak aynı zamanda yeni diplomatik krizlerin önünü açabileceğini değerlendiriyor.
Uluslararası toplumun bu karara nasıl bir tepki vereceği ve Somaliland’ın statüsüne ilişkin sürecin nasıl şekilleneceği, önümüzdeki dönemde yakından takip edilecek gelişmeler arasında yer alıyor.
