İTÜ Makina Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Levent Trabzon’un liderliğinde yürütülen projede, geleneksel gübrelere alternatif olarak geliştirilen kuantum nokta tabanlı nanogübre ile yapılan uygulamalarda, domates hasadında yüzde 60’a varan verim artışı elde edildi.
Gıda üretiminin, artan dünya nüfusu ve iklim değişikliği gibi baskılarla karşı karşıya olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Trabzon, sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi için klasik yöntemlerin ötesine geçilmesi gerektiğini vurguladı. Bitkilere ihtiyaç duydukları kadar besin elementi sunan nanoteknolojik gübrelerin bu süreçte önemli bir rol üstlendiğini belirtti.
Gübrelemede Kirlilik Riskine Yeni Nesil Çözüm
Prof. Dr. Trabzon, geleneksel tarımda yaygın olarak kullanılan azot, fosfor ve potasyum içerikli gübrelerin kontrolsüz kullanımı nedeniyle toprak ve su kirliliği oluştuğunu hatırlatarak, bu durumun uzun vadede ekosistem üzerinde zararlı etkiler doğurduğuna işaret etti. Söz konusu projenin temel hedefinin ise bitkiye sadece ihtiyaç duyduğu kadar su ve besin verilerek bu kirliliğin önüne geçilmesi olduğunu kaydetti.
“Nanoteknoloji dediğimiz zaman, saç telimizin yaklaşık 10 binde biri kalınlıkta parçacıklardan söz ediyoruz. Bizim çalışmamızda kullanılan kuantum noktalar 3-4 nanometre çapında, 150-200 atomdan oluşuyor. Bu parçacıklar karbon tabanlı malzemelerdir. Yani kömür gibi doğal yapılar kullanıyoruz. Ancak bunları gözle görülemeyecek boyutlara indirerek bitkiye sunuyoruz” diye konuştu.
Proje Uluslararası Ortaklıklarla Yürütülüyor
İTÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Caner Ünlü’nün de dahil olduğu araştırma projesi, Endonezya Bandung Teknoloji Enstitüsü ve Malezya Malaya Üniversitesi iş birliğiyle yürütülüyor. Projenin ilk sonuçlarının ardından Özbekistan’daki Semerkant Devlet Üniversitesi ve Çin’deki Qilu Teknoloji Üniversitesi ile de ortak çalışmalar başlatıldı.
Projede elde edilen sonuçların, özellikle kuraklık ve aşırı yağış gibi iklimsel dengesizliklerin tarımsal verim üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmaya yönelik yeni nesil çözümler sunduğu değerlendiriliyor. Prof. Dr. Trabzon, bu teknolojilerin yaygınlaşmasıyla birlikte hem su kaynaklarının korunabileceğini hem de tarımsal verimliliğin sürdürülebileceğini ifade etti.
Bitkiyle “İletişim Kuran” Gübre
Araştırmanın temelinde, bitkiye doğrudan temas eden ve onun besin ihtiyacını anlayarak ona göre çözüm sunan bir gübreleme yaklaşımı bulunuyor. Prof. Dr. Trabzon, “Karbonun içerisine geleneksel gübrelerde bulunan besin maddelerini yani azot, fosfor ve potasyumu yerleştiriyoruz. Ancak bu sefer bitkinin kendisine fazlası değil, ihtiyacı kadar olanı ulaştırıyoruz. Böylece hem çevre korunuyor hem de bitki daha sağlıklı gelişiyor” açıklamasında bulundu.
Bu tür yenilikçi uygulamaların, sürdürülebilir ve verimli tarımın geleceği açısından kritik önem taşıdığını vurgulayan Prof. Dr. Trabzon, elde ettikleri yüzde 60’lık verim artışının tarımsal dönüşüm için umut verici olduğunu söyledi.
