Türk İş Kanunu'na göre kıdem tazminatı, işçinin belirli şartlar altında işverenden alması gereken bir tazminat türüdür. Kıdem tazminatından yararlanabilmek için işçinin en az bir yıl aynı işyerinde çalışmış ve işten çıkarılmış olması gerekir. Peki, sigortasız çalışan bir işçi kıdem tazminatı alabilir mi?
Sigortasız çalışmanın yasak olmasına rağmen, ülkemizde maalesef bu uygulama sıklıkla görülmektedir. İşverenler, işçi maliyetlerinden tasarruf etmek amacıyla işçilerini sigortalı olarak göstermemekte ve kayıt dışı çalıştırmaktadır. Bu durum işçilerin pek çok hakkının ihlal edilmesine yol açmaktadır. Ancak sigortasız olarak çalıştırılmış olmak, işçinin kıdem tazminatı hakkını ortadan kaldırmaz.
Sigortasız Çalışan İşçi Kıdem Tazminatı Hakkını İspatlama
Sigortasız çalışan bir işçi kıdem tazminatı alabilmek için öncelikle işveren ile arasındaki iş ilişkisini kanıtlamalıdır. Bu noktada işçinin yazılı bir sözleşmesi, ücret bordroları, elden ücret alındı makbuzları, iş yerindeki görevlendirme belgeleri gibi tüm deliller önem kazanır.
İşçi, mahkemeye sunacağı bu tür belgelerle kendisinin o işyerinde çalıştığını ispatlamalıdır. Eğer işçi tanık da gösterebilirse durumu daha da güçlendirir. Hatta iş yerinde kendisine ait eşyalar da ispat için delil olarak kullanılabilir.
Sigortasız Çalışan İşçinin Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Kıdem tazminatı hesaplanırken esas alınan temel iki unsur bulunur: Çalışma süresi ve brüt ücret. Eğer işçi çalışma süresini ve brüt ücretini ispatladıysa kıdem tazminatı bunlara göre hesaplanır.
Kıdem tazminatı, her geçen tam yıl için son brüt ücretle çarpılır. (Örneğin 3 yıl çalışmış bir işçinin 3 aylık brüt ücreti tutarında kıdem tazminatı alması gerekir.)
Sigortasız İşçinin Kıdem Tazminatı Almak İçin İzlemesi Gereken Yollar
1) İşçi öncelikle işverene yazılı ihtarda bulunmalı, hak ettiği tazminatı talep etmelidir.
2) İşveren tazminatı ödemezse, işçi "kıdem tazminatı alacağı" için dava açmalıdır.
3) Mahkeme aşamasında işçi yukarıda bahsedilen tüm delillerini sunmalıdır.
4) Mahkeme tüm delilleri değerlendirir, işçinin iş akdinin varlığı sabit görülürse hak ettiği miktarda kıdem tazminatına hükmeder.
İşveren Tazminatımı ve Alacaklarımı Ödemezse Ne Yapabilirim?
Eğer işveren mahkeme kararından sonra dahi işçinin alacağını ödemezse, işçi icra takibi başlatarak alacağını tahsil edebilir. İcra dairesine başvurulur ve alacak tahsili için işlemler başlatılır. Direnme halinde işverenin mal varlığına haciz konulup paraya çevrilmesi söz konusu olur.
İş Yerinde Çalıştığımı Nasıl İspat Edebilirim?
İşyerinde çalıştığını ispat etmek için elindeki tüm kanıtları mahkemeye sunman gerekir. İspat için kullanabileceğin deliller şunlardır:
· Yazılı iş sözleşmesi (eğer varsa)
· Elden teslim ücret makbuzları/dekontları
· İşyerine giriş-çıkış kayıtları
· İşyerine ait kimlik kartı, giriş kartı vb.
· İş yerine ait kıyafetler, araç-gereçler
· Tanık ifadeleri, özellikle işyerindeki diğer çalışanların
· Sosyal medya paylaşımları, fotoğraflar (işyerinde çekilmiş olanlar)
· İşyerine dair diğer her türlü yazılı, görsel kanıt
Tüm bu deliller bir bütün olarak değerlendirilecek ve mahkeme huzurunda çalıştığını ispatlaman halinde kıdem tazminatı ve diğer haklarını alabileceksin. Delillerin sayısı ve kanıt gücü ne kadar fazlaysa bu işlem o kadar kolaylaşacaktır.
Sigortasız İşçi Çalıştıran İşvereni Şikayet Etme Yolu
İşçinin tazminat ve diğer haklarını almasının yanı sıra bir diğer önemli husus, sigortasız işçi çalıştıran işvereni şikayet etmektir. İşçi bu durumu Çalışma Bakanlığına veya Sosyal Güvenlik Kurumuna ihbar edebilir. Yetkili merciler işvereni denetler ve gerekli idari para cezalarını uygular. Bu sayede işverenin benzer hukuksuz uygulamalara devam etmesi engellenmiş olur.
Sonuç olarak, sigortasız çalışmak işçinin haklarını ortadan kaldırmaz. İşçi, delillerini sunarak hak ettiği kıdem tazminatını alabilir. Önemli olan süreci doğru yönetmek ve ısrarcı olmaktır. İşveren hukuki ve idari yaptırımların olduğunu görerek işçi haklarına saygı duymak zorunda kalacaktır.
Kaynak: https://www.okyanushukuk.com/sigortasiz-isci-kidem-tazminati-alabilir-mi/
