Doğanın Şifalı Meyvesi Üvez Yeniden Tezgâhlarda
Sivas’ın yüksek rakımlı bölgelerinde kendiliğinden yetişen üvez ağaçları, iki yılda bir verdiği meyvelerle dikkat çekiyor. Halk arasında “vezi” olarak da bilinen bu özel meyve, sadece Tokat ve Sivas’ın yüksek kesimlerinde yetişiyor.
Ağustos ve Eylül aylarında toplanan üvez, olgunlaştıktan sonra doğrudan tüketilmiyor. Meyvenin asıl lezzeti, bir süre bekletilip çürümeye bırakıldıktan sonra ortaya çıkıyor. Bu özel yöntem sayesinde üvezin tatlı ve aromatik bir yapıya kavuştuğu belirtiliyor.
Doğal yetişmesi ve nadir bulunması nedeniyle oldukça kıymetli olan üvez, bu yıl da Sivas’ta tezgâhlardaki yerini aldı. Kilosu 300 liradan satışa sunulan meyve, özellikle kış aylarında şifa arayan vatandaşların ilgisini çekiyor.
İki Yılda Bir Yetişiyor, Çürüyünce Tüketiliyor
Üvez meyvesi, diğer birçok meyveden farklı olarak her yıl değil, iki yılda bir ürün veriyor. Bu özelliği nedeniyle pazarda bulunması zor olan üvez, olgunlaştıktan sonra tezgâhlara asılıyor. Meyve siyaha yakın bir renk aldığında tüketilmeye hazır hale geliyor.
Sivas’ta esnaflık yapan Ahmet Şarkışla, üvezin yörede kış meyvesi olarak bilindiğini belirterek şu bilgileri verdi:
“Vatandaş vezi aldıktan sonra karanlık bir odaya koyar. 1-2 günde değil, 30 gün boyunca yavaş yavaş tüketilir. Üvez genellikle 10. ve 11. aylarda, Tokat ile Sivas arasındaki yüksek kesimlerde çıkar. Her köyde bulunmaz. Biz buna kış meyvesi deriz. Yetişkin insanlar veziyi iyi bilir. Soğuk algınlığına, sindirim sistemine ve bağışıklığa iyi gelir.”
Fiyatı İki Katına Çıktı
Geçtiğimiz yıl kilosu 150 lira olan üvezin fiyatı, bu sezon 300 liraya kadar yükseldi. Üreticiler, fiyat artışının nedeni olarak bu yıl ürün miktarındaki düşüşü gösteriyor.
Ahmet Şarkışla, bu durumu şöyle açıkladı:
“Üvez iki yılda bir yetişiyor. Bir sene bereketli olur, diğer sene az çıkar. Olgunlaşınca tezgâha asarız, simsiyah hale gelince yenir. Bağın tanesi yaklaşık 2 kilo gelir, vatandaş bunu bir ayda tüketmeli. Geçen sene bu zamanlarda 500 kilo topluyorduk, bu yıl 50 kilo zor bulduk. Az olunca fiyat da yükseldi.”
Üvezin az yetişmesi, hem üreticileri hem de tüketicileri etkiliyor. Sınırlı miktarda satışa sunulan meyve, kısa sürede tükeniyor.
Kış Aylarının Şifa Kaynağı
Uzmanlara göre üvez, içerdiği doğal antioksidanlar sayesinde kış aylarında vücut direncini artırıyor. Halk arasında uzun yıllardır “şifa meyvesi” olarak bilinen üvezin, soğuk algınlığı, yüksek tansiyon, bağırsak hastalıkları, kalp ve böbrek rahatsızlıklarına iyi geldiğine inanılıyor.
Ahmet Şarkışla, üvezin faydalarına değinerek şunları söyledi:
“Üvez özellikle kış aylarında tüketilmesi gereken bir meyvedir. Bağışıklığı güçlendirir, vücuda enerji verir. Sadece Sivas’tan değil, çevre illerden de gelen müşterilerimiz var. Merak edenlere ikram ediyoruz, beğenenler ertesi gün gelip satın alıyor. Bilmeyenler adını öğrensin diye tezgahta beş tane etiket koyduk.”
Üvezin doğru şekilde olgunlaştırılması gerektiğini belirten Şarkışla, meyvenin karanlık ve serin ortamda bekletilmesi halinde daha uzun süre dayanabildiğini ifade etti.
Tokat ve Sivas’ın Dağlarından Gelen Lezzet
Üvez, genellikle Tokat ve Sivas’ın yüksek rakımlı köylerinde, 1000 metrenin üzerindeki bölgelerde doğal olarak yetişiyor. Tarımsal üretim yapılmadan doğada kendiliğinden yetişen bu ağaçlar, bölge halkı için önemli bir geçim kaynağı oluşturuyor.
Doğal üretim sayesinde kimyasal gübre veya ilaç kullanılmadan yetişen üvez, organik yapısıyla da dikkat çekiyor. Yerel halk, üvezin yalnızca bir meyve değil, aynı zamanda kültürel bir miras olduğunu belirtiyor.
Her yıl bölge halkı tarafından toplanan üvez, kurutularak veya çürümeye bırakılarak tüketiliyor. Bazı yörelerde reçeli ve marmelatı da yapılıyor.
Sağlık Uzmanlarından Uyarı
Beslenme uzmanları, üvezin şifalı bir meyve olmasına karşın fazla tüketilmemesi gerektiğini hatırlatıyor. Meyvenin fazla miktarda tüketilmesinin mide rahatsızlıklarına yol açabileceği belirtiliyor. Uzmanlar, üvezin günde bir avuçtan fazla yenmemesi gerektiğini ve özellikle kronik hastalığı olan kişilerin doktor tavsiyesiyle tüketmesinin uygun olacağını vurguluyor.
Ayrıca, üvezin tam çürümemiş halinin acı bir tada sahip olduğu ve olgunlaşmadan yenmemesi gerektiği belirtiliyor.
Sivas’ta tezgâhlarda yeniden yerini alan üvez, vatandaşlardan yoğun ilgi görüyor. Kış mevsimi yaklaşırken bağışıklığını güçlendirmek isteyen birçok kişi üvez almak için semt pazarlarına akın ediyor. Kısa sürede tükenen meyve, bu yıl da bölge halkının vazgeçilmezi haline geldi.
Üvezin az bulunması nedeniyle satıcılar, erken davranmayan vatandaşların ürün bulmakta zorlanabileceğini ifade ediyor.
