UYDU VERİLERİ YER HAREKETLERİNİ ORTAYA KOYDU
Avrupa Uzay Ajansı’na ait Sentinel uydularından elde edilen verilerle yapılan analizler, Türkiye’nin iki önemli tarım ve yerleşim alanında dikkat çekici yer hareketlerini ortaya koydu. Yapılan çalışmada Bursa ve Konya ovalarında belirgin düşey deformasyonlar tespit edildi. Uzmanlar, bu hareketlerin uzun yıllar devam etmesi halinde ciddi yapısal riskler oluşturabileceği konusunda uyarılarda bulunuyor.
BURSA OVASI YILDA 6 SANTİMETRE ÇÖKÜYOR
Araştırmaya göre Bursa Ovası’nda her yıl yaklaşık 6 santimetrelik düşey çökme yaşanıyor. Bu hareketin geçici olmadığı ve yıllara yayılarak devam ettiği belirtiliyor. Uzmanlar, bu hızın aynı şekilde sürmesi halinde 10 yıl içinde toplam çökmenin 60 santimetreyi bulabileceğine dikkat çekiyor.
Bursa Ovası’nın fay hatlarıyla çevrili olması, geniş alüvyal zemin yapısı ve yoğun yer altı suyu kullanımı bu sürecin temel nedenleri arasında gösteriliyor. Özellikle tarımsal sulamada kullanılan yer altı sularının azalması, zeminin zamanla oturmasına yol açıyor.
ULUDAĞ BÖLGESİNDE YÜKSELME TESPİT EDİLDİ
Çalışmanın dikkat çeken bir diğer sonucu ise Uludağ bölgesinde gözlemlenen hareket oldu. Uydu verilerine göre Uludağ yılda ortalama 2 santimetre yükseliyor. Bursa Ovası’na komşu olan bu bölgede görülen yükselme ile ovadaki çökme arasındaki zıt hareket, bölgenin jeolojik açıdan aktif bir yapıya sahip olduğunu gösteriyor.
Bu durum, Bursa çevresindeki fay sistemlerinin halen hareketli olduğuna işaret ederken, bölgesel planlamada bu verilerin mutlaka dikkate alınması gerektiği vurgulanıyor.
KONYA OVASI’NDA ÇÖKME 10 SANTİMETREYE ULAŞIYOR
Benzer deformasyonların Konya Ovası’nda da görüldüğü ifade ediliyor. Yapılan ölçümlerde Konya Ovası’ndaki yıllık düşey çökme miktarının 5 ile 10 santimetre arasında değiştiği belirlendi. Konya, yoğun tarım faaliyetleri ve buna bağlı yer altı suyu kullanımı nedeniyle uzun süredir zemin problemleriyle gündeme geliyor.
Konya’daki çökmenin yalnızca yer altı sularının çekilmesinden kaynaklanmadığı, aynı zamanda batıya doğru yıllık yaklaşık 4 santimetrelik yatay bir hareketin de sürece eşlik ettiği belirtiliyor. Bu durum, tektonik etkilerin de rol oynadığını ortaya koyuyor.
OBRUK VE YAPISAL HASAR RİSKİ
Konya Ovası’nda kireç taşı ağırlıklı zemin yapısı nedeniyle zaman zaman obruk oluşumları görülürken, Bursa’da ise bu risk daha çok yapısal hasar şeklinde ortaya çıkabilir. Uzmanlar, farklı noktalarda farklı hızlarda gerçekleşen zemin hareketlerinin binalarda çatlaklara ve taşıyıcı sistemlerde zayıflamalara yol açabileceğini ifade ediyor.
Bu tür deformasyonların artarak devam etmesi halinde, yer kabuğunda biriken gerilimin farklı jeolojik riskleri de beraberinde getirebileceği belirtiliyor.
KENT PLANLAMASINDA DİKKATE ALINMALI
Uzmanlar, Bursa ve Konya ovalarında tespit edilen bu yer hareketlerinin mutlaka kent planlaması, altyapı yatırımları ve yapılaşma süreçlerinde dikkate alınması gerektiğini vurguluyor. Uzun vadede göz ardı edilen her santimetrelik hareketin, büyük ekonomik ve güvenlik sorunlarına yol açabileceği ifade ediliyor.
Uydu teknolojileriyle elde edilen bu veriler, yerleşim alanlarının geleceği açısından kritik bir uyarı niteliği taşıyor.
