AYM Kadın Kayıt Düzenlemesini Esastan Görüşecek
Anayasa Mahkemesi (AYM), Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 23. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Evlenen kadının kaydı kocasının hanesine taşınır” hükmünün iptali istemini esastan görüşmeye karar verdi. İstanbul 14. Asliye Hukuk Mahkemesi, söz konusu düzenlemenin eşitlik ilkesine aykırı olduğu gerekçesiyle AYM’ye başvurmuştu.
Yüksek Mahkeme, başvurunun ön incelemesini tamamladı ve ilgili hükmün Anayasa’ya uygunluğunun değerlendirilmesi için dosyayı esastan incelemeye aldı. AYM’nin vereceği karar, kadınların nüfus kayıt sistemindeki statüsünü doğrudan etkileyecek nitelikte olacak.
Yetkisizlikten Red Kararı Verilen İbareler
AYM, aynı maddenin devamında yer alan “Kocası ölen kadın yeniden evlenmedikçe ölen kocasının aile kütüğünde kalır. Ancak dilerse babasının kütüğüne dönebilir” ibarelerinin iptal istemini ise yetkisizlikten reddetti. Yüksek Mahkeme, bu kısmın yerel mahkeme önündeki davada uygulama konusu olmadığını belirterek inceleme yetkisi bulunmadığına hükmetti.
Eşitlik İlkesine Aykırılık İddiası
Başvuruyu yapan İstanbul 14. Asliye Hukuk Mahkemesi, düzenlemenin kadın-erkek eşitliğini zedelediğini vurguladı. Mahkeme dilekçesinde, “Bu hüküm, kadını erkeğin hanesine bağlı kılan, bireysel kimliğini ikinci plana atan bir anlayışı yansıtıyor” ifadelerine yer verdi.
Bu nedenle, mahkeme söz konusu maddenin Anayasa’nın 10. maddesinde yer alan eşitlik ilkesine aykırı olduğunu ileri sürerek iptal talebinde bulundu.
AYM’nin Benzer Kararları Bulunuyor
Anayasa Mahkemesi, daha önce Türk Medeni Kanunu’nun 187. maddesini iptal etmişti. Söz konusu madde, “Evlenen kadın kocasının soyadını alır, isterse kendi soyadını onun önünde kullanabilir” hükmünü içeriyordu.
AYM o kararında şu değerlendirmeyi yapmıştı:
“Erkek, evlenmeden önceki soyadını evlendikten sonra da tek başına kullanabildiği halde; kadının yalnızca kocasının soyadıyla birlikte kullanmasına izin verilmesi, cinsiyet temelinde farklı muameledir.”
Bu karar, Türkiye’de kadınların soyadı hakkı açısından önemli bir dönüm noktası olmuştu.
Emsal Karar Beklentisi
Yüksek Mahkeme’nin Nüfus Hizmetleri Kanunu’na ilişkin vereceği yeni kararın, kadınların medeni hakları ve nüfus kayıt sisteminde eşit statü elde etmesi bakımından emsal teşkil etmesi bekleniyor.
Hukuk çevreleri, AYM’nin olası iptal kararının sadece nüfus kayıtlarında değil, kadınların kimlik ve bireysel statü algısında da köklü değişikliklere yol açabileceği görüşünde.
Anayasa Mahkemesi’nin nihai kararını önümüzdeki dönemde açıklaması bekleniyor.
