Erzincan'ın İliç ilçesinde faaliyet gösteren Çöpler Altın Madeninin yaklaşık 21 aydır kapalı olması, ilçe ve bölge ekonomisini derinden sarstı. Türkiye’nin altın üretiminde stratejik rol üstlenen madenin kapanmasıyla birlikte hem istihdam hem ticaret hem de sosyal yaşam büyük ölçüde olumsuz etkilendi. Bir dönem göç alan İliç, artık göç veren bir yerleşim hâline gelirken, esnaf ve halk gelecek kaygısıyla yaşamını sürdürüyor.
MADENİN DURMASI EKONOMİYİ DURDURDU
Türkiye’de madencilik sektörü hem yerel istihdam hem de ülke ekonomisi için kritik önemde bulunuyor. Çöpler Altın Madeni ise bunun en çarpıcı örneklerinden biri. Faaliyette olduğu dönemde 3 bin 500 kişiye doğrudan ve dolaylı istihdam sağlayan madenin kapatılması, yalnızca İliç’i değil, çevre il ve ilçeleri de ekonomik darboğaza soktu.
İlçede iş yapan yüzlerce esnaf satışlarının durduğunu, vatandaşların ise işsizlik nedeniyle ilçeyi terk etmek zorunda kaldığını belirtiyor. Maden döneminde 2 binden 10 bine çıkan ilçe nüfusunun son iki yılda yarı yarıya düştüğü ifade ediliyor.
ALTIN ÜRETİMİ AZALDI, ÜLKE KAYBI 1,5 MİLYAR DOLARI BULDU
Madenin kapalı olması yalnızca yerel değil, ulusal ekonomiyi de etkiledi. Türkiye’de altın üretimi 2020 yılında 42 tonla Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırmıştı. Ancak Çöpler Madeni’nin Şubat 2024’ten beri kapalı olması nedeniyle yıllık toplam üretim 32 tona kadar geriledi.
Yıllık 200 bin ons (yaklaşık 10 ton) üretim yapan madenin 20 ay kapalı kalmasının ülke ekonomisine faturası, 1,5 milyar dolar seviyesine ulaştı. Ayrıca devletin vergi, SGK primi ve devlet hakkı kalemlerinde ciddi gelir kaybı oluştu.
ŞİRKET: “6 AYDIR ÜRETİME HAZIRIZ”
SSR Mining Kıdemli Başkan Yardımcısı Cengiz Demirci, üretime yeniden başlamak için tüm hazırlıkların tamamlandığını belirterek şunları söyledi:
“Meclis Araştırma Komisyonu Raporu’nda belirtilen tüm kontroller sağlandı. Üretim yöntemimiz tamamen değişti. Artık yalnızca tank liçi yöntemi kullanılacak. Bu yöntem Türkiye’de ilk, dünyada ise sınırlı sayıda örneği olan ultra güvenli, kapalı devre bir sistem.”
Demirci ayrıca:
-
Sülfit tesisinin yatırım maliyetinin 3 milyar dolar olduğunu,
-
Kapalı sistem sayesinde çevresel risklerin minimuma indiğini,
-
Altın geri kazanım oranının çok daha yüksek olduğunu
vurguladı. -
ESNAF: “SİFTAH YAPMADAN DÜKKÂN KAPATIYORUZ”
İliç esnafı, maden kapandıktan sonra ilçede ticaretin durma noktasına geldiğini belirtiyor.
Giyim mağazası sahibi Nurten Apaydın:
“İnsanlar işsiz kaldı, bu doğrudan bize yansıyor. Satış yapamıyoruz. İlçe ölü bir hâle geldi.”
Manav Özlem Sayer Gürbüz:
“İş yok, sirkülasyon yok. Başka köylerde pazar kurmazsak dükkanı açmanın anlamı kalmıyor.”
Kasap Ümit Budak:
“İlçemizin durumu çok kötü. Sadece İliç değil, Elazığ ve Malatya’dan bile insanlar bu madenden ekmek yiyordu.”
Lastik bayii Cemal Başgöze:
“Satışlarımızın yüzde 80’i İliç’e yapılıyordu. Maden kapanınca iş hacmimiz çöktü.”
İŞSİZLER: “GEÇİNEMİYORUZ, HERKES YENİDEN UMUT BEKLİYOR”
Maden kapanınca 2 bin 570 kişi işini kaybetti. Taşeronlarla birlikte bu sayı 3 bin 500’ü buluyor.
Eski işçi Recep Şeker:
“Binlerce kişi işsiz kaldı. Herkes madenin açılmasını bekliyor.”
Eski çalışan Yasin Gürbüz:
“Koşullar çok iyiydi. Açılırsa geri dönmek isterim.”
SİYASİLERDEN ORTAK ÇAĞRI: “İLÇENİN GELECEĞİ İÇİN MADEN AÇILMALI”
İliç’te siyasi partilerin temsilcileri de madenin açılmasının artık bir zorunluluk hâline geldiğini belirtiyor.
Belediye Başkanı Mehmet Elçi:
“Nüfusumuz hızla azalıyor. Bu artık bir işletme meselesi değil, bir ilçenin var olma mücadelesidir.”
AK Parti İlçe Başkanı Ahmet Yılmaz:
“Esnaf iş yapamaz durumda, gençler göç ediyor.”
MHP İlçe Başkanı Mahmut Taşyumruk:
“Vatandaş ‘Evimize ekmek götüremiyoruz’ diyerek kapımıza geliyor.”
CHP İlçe Başkanı Gökmen Yıldırım:
“4 bine yakın kişi işsiz kaldı. İlçe adeta çöktü.”
SOKAF DESTEĞİ DURDU, ÜRETİCİ ZORDA
Çöpler Altın Madeni’nin finansmanıyla yürütülen Sosyal Kalkınma Fonu, bölgede hayvancılık ve tarım projeleri için önemli bir kaynaktı. Maden kapalı olduğu için fon faaliyetleri durdu.
Çiftçi Mustafa Aslan:
“Fonla 400 küçükbaş hayvan aldım. Maden olmasaydı yapamazdım.”
ALTIN MADENCİLİĞİ TÜRKİYE İÇİN STRATEJİK
Türkiye'nin yıllık altın talebi 150–200 ton arasında değişiyor. Ancak yerli üretim bunun yalnızca beşte biri kadar. Türkiye'nin 6.500 tonluk altın potansiyelinin yalnızca yüzde 20’si işletilmiş durumda.
Bu nedenle madenin kapalı olması hem cari açığı, hem de yerli altın arzını olumsuz etkiliyor.
