Ukrayna savaşının ardından tarihte eşi benzeri bulunmayan yaptırım uygulanırken, hedeflenenlerden biri olan Rus sivil havacılık sektörünü çökertmekti ancak istenen olmadı.
Ukrayna savaşı gerekçesiyle ABD’nin başını çektiği Batı ittifakı ülkelerinin uyguladığı yaptırımların istenen sonucu henüz vermediği belirtildi.
Fransız Airbus ile Amerikan Boeing firması, savaşın başlamasının ardından Rusya’daki teknik faaliyetlerini askıya aldığını belirtmişti. Batılı firmalar da kiralık olarak verdikleri uçakları Rus hava yollarından geri istemiş ancak Kremlin, havacılık sektörünü ayakta tutmak için, yurt dışından kiralanan uçakların iadesini yasaklamıştı.
ABD, Rusların elindeki Boeing uçaklarının “çalıntı” statüsünde değerlendiriyor.
467 BOEING VE AIRBUS HAVADA
Cirium verilerine göre, savaş öncesinde 544 olan Rus hava yolu firmalarının kullandığı Boeing ve Airbus marka uçak sayısı, bugün itibarıyla 467’ye gerilese de gerileme Batı’nın istediği kadar sert olmadı.
Rusya’da günlük iç hat uçuş sayısı da savaş öncesine göre yüzde 15 düşüşle 1100’e gerilese de devam etmekte.
Bloomberg, sefer sayısındaki düşüşlerin, yaptırımlarla hedeflenenin çok altında olduğunu, Rus hava yolu firmalarının, yaptırımların ve uluslararası kuralların çevresinden dolanmakta başarılı olduğunu dile getirdi.
TÜRKİYE’YE UÇUŞLAR ARTTI
Rusya, hava yolu firmalarının ABD, Avrupa Birliği ve diğer bazı Batı ittifakı ülkelerine uçuşlarını yasaklarken, sefer sayılarının arttığı ülkeler arasında Tayland, Birleşik Arap Emirlikleri, Ermenistan, Tacikistan ve Kırgızistan ile birlikte Türkiye de yer aldı.
Cirium verilerine göre, savaş öncesinde yurt dışından Rus havalimanlarına günde 300 uçuş yapılıyordu. Bu sayı şu an yaklaşık 270 uçuş seviyesinde. Gerileme olsa da Batı’nın arzuladığı tecrit gerçekleşmiş değil.
Öte yandan, haberde, bu uçaklarda, uçuş güvenliği açısından zorunlu olan kritik yazılım güncellemelerinin yapılamadığı ve bakım hizmetlerinin verilemediği dile getirildi.
ABD merkezli Boeing firması, yaptırımlar kapsamında Rusya’daki havayolu firmalarına ya da bakım şirketlerine parça ve diğer hizmetlerini sağlamayı durdurmuştu. Airbus da Rus firmalarıyla temasta olmadıklarını açıklamıştı.
"DOST" ÜLKELER DEVREDE
Öte yandan, Rusya’nın sivil havacılık otoritesi, Rus hava yolu firmalarının çalışmaya devam etmek için “dost” ülkelerden parça tedarik ettiğini ve uçak parçalarını bir uçaktan başka bir uçağa aktardığını, gerekli denetimlerin yapıldığını belirtmişti.
Batılı uzmanlar Rus havacılık şirketlerinin zamanla yaptırımlar nedeniyle daha büyük sorunlar yaşayacağını söylese de, Rus hükümeti, havacılık sektöründe yerli üretimi artırmayı hedefliyor.
Rusya, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) döneminde kurulan Tupolev, Ilyuşin ve Sukhoi gibi uçak üreticilerine sahip ancak SSCB’nin yıkılması sonrasında havacılık sektörü giderek Batı’ya bağımlı hale gelmişti.
ABD’DEN TÜRKİYE’YE BASKI
Türkiye, savaşın ardından yaptırımlara katılmamış ve Ukrayna’ya askeri ekipman desteği vermesine rağmen Rusya ile ekonomik ilişkilerini artırma yoluna gitmişti.
ABD ise, Rusya ile ekonomik ilişkilerini azaltması yönünde Türkiye’ye baskı yapıyor.
26 Ocak 2023’te Amerikan The Wall Street Journal gazetesinde yayımlanan haberde, ABD yönetiminin Türkiye’ye, ABD yapımı Rus yolcu uçaklarına Türkiye’deki havalimanlarında hizmet ve teknik destek verilmemesi konusunda uyarıda bulunduğu belirtilmişti.
Üst düzey ABD’li yetkililerin Aralık 2022’de, yaptırımları delen Türk şahıs veya kurumların para ve hapis cezası ya da ihracat imtiyazının kaybedilmesi gibi uygulamalarla karşı karşıya kalacağı uyarısında bulunduğu haberde öne sürülmüştü.
